•    

  Gręzówka jest dużą miejscowością wchodzącą w skład powiatu łukowskiego w województwie lubelskim. Miejscowość leży na północny zachód od Łukowa, w odległości  8 km drogą przez Ławki lub 12 km drogą przez Kryńszczak. Teren, na którym znajduje się wieś, jest dość płaski. Występują tu pagórki piaszczysto - żwirowe oraz wydmy, najczęściej zniszczone i porośnięte lasem iglastym. Ponieważ przez Gręzówkę nie przepływa żadna rzeka (brak jest również stawów i basenów), okolice wsi narażone są na skutki suszy. Grunty wsi są wybitnie piaszczyste, należą do V i VI klasy bonitacyjnej. Stąd też, główne uprawy to: żyto, owies i ziemniaki.

        

      Okolice Gręzówki mają zróżnicowaną florę. Jednym z najbardziej interesujących kompleksów leśnych tego terenu jest Kryńszczak z rezerwatami Jata i Topór. Rezerwat Jata  znajduje się na terenie lennictw Jata i Dąbrówka Nadleśnictwa Łuków. Głównym elementem stanowiącym o ochronie tego terenu jest jodła (abies alba) na północno-wschodnim krańcu swego zasięgu. Wśród roślin chronionych znajduje się wiele rzadkości - m.in. widłak, sasanka otwarta, podkolan biały, lilia złotogłów. W całym kompleksie bytuje np. izolowana populacja jelenia europejskiego. Często spotkać można dzika, borsuka, kunę leśną i domową, łasicę, orzesznicę, jenota, łosia.

   

      W 1958r. wydzielono rezerwat Topór. Charakterystyczne zespoły roślinne tego rezerwatu tworzą: bór bagienny, bór sosnowo-jodłowy, bór sosnowy, wilgotny grąd jodłowo - olchowo - grabowy. Obok osady Nowinki, 2 km od Gręzówki, znajduje się pomnik przyrody w formie alei lip. Wzmianki o Gręzówce spotykamy w „Atlasie Historycznym Polski”. Na mapach z drugiej połowy XVI w. miejscowość naznaczona jest jako duża osada pod nazwą Grężówka. Teren, na którym powstała wieś, był podmokły i bagnisty. Od charakteru okolicy (gręza - bagna) pochodzi nazwa miejscowości - Gręzówka.

   

      Po powstaniu listopadowym (1830-1831) władze carskie konfiskowały wiele dóbr rządowych i dóbr należących do uczestników powstania, przekazując obszary ziemskie zasłużonym wojskowym i cywilom. W 1836 r. dobra donacyjne Dąbie i Domanice zostały nadane gen. M. Obruczewowi. W skład tych dóbr m.in. wchodził folwark i wieś Gręzówka. Znaczną rolę odegrała wieś w czasie Powstania Styczniowego. Dn. 13 marca 1863 r. w Gręzówce miała miejsce potyczka stoczona miedzy oddziałem powstańczym Walentego Lewandowskiego a wojskami carskimi. Po krótkiej wymianie strzałów W. Lewandowski ze swym oddziałem wycofał się z Gręzówki. Następną bitwę w pobliżu wsi stoczono dn. 23 kwietnia 1863r. Tym razem z wojskami carskimi walczył oddział Rudolfa Różańskiego. Trwającą 5 godzin bitwę przerwała noc. Po stronie powstańców było 20 poległych, 7 rannych, 2 dostało się do niewoli. Podobne straty były po stronie wojsk carskich. W otaczających Gręzówkę lasach Jaty w okresie Powstania Styczniowego ukrywał się ks. Stanisław Brzóska. Kiedy ks. Brzóska przebywał w Jacie, w żywność zaopatrywał go m.in. dzierżawca Gręzówki - Władysław Gros. Za okazaną pomoc powstańcom ks. Brzóski w 1864 r. gen. Maniukin wydał rozkaz aresztowania wszystkich podejrzanych. Aresztowano wówczas m.in. Kacpra Grzymajło z Gręzówki. W październiku 1864 r. miała miejsce następna obława, której celem było pochwycenie ks. Brzóski. Przeszukano obszar między wsiami Jagodne i Domanice w kierunku Klimek i Gręzówki. Ostatecznie księdza ujęto dn. 29 kwietnia 1865 r. we wsi Spytki. Dn. 23 maja 1865r. został stracony przez powieszenie na rynku w Sokołowie Podlaskim. Na terenie leśnictwa Dąbrówka, w pobliżu Jaty, wzniesiono pomnik ku czci ks. St. Brzóski. Uroczystość odsłonięcia miała miejsce dn. 3 czerwca 1928 r.

   

                     

   

  Kolejne zmiany przyniosła I wojna światowa. Tereny byłej Guberni Siedleckiej znalazły się pod okupacją niemiecką. Powiat łukowski, a wraz z nim Gręzówka wszedł w skład powołanego we wrześniu 1915 r. Generał - Gubernatorstwa. Po pierwszej wojnie światowej folwark Gręzówka został rozparcelowany przez rząd II RP. Pomimo trudnej sytuacji ekonomicznej w okresie dwudziestolecia międzywojennego Gręzówka przeżywała rozkwit. W lipcu 1919 r. Rada Gminy uchwaliła na swym posiedzeniu budowę lokalu dla Urzędu Gminy w Gręzówce i 8 szkół, w tym także w Gręzówce. Budowę szkoły rozpoczęto dzięki staraniom T. Jarosza. W 1927 r. we wsi powstała Ochotnicza Straż Pożarna. Z inicjatywy administracji leśnej i nauczycieli w 1936 r. powstała Spółdzielnia Rolniczo-Leśna. Rok potem miało miejsce uroczyste otwarcie sklepu spółdzielczego. W 1938r. powstało Kółko Rolnicze. Niewątpliwym osiągnięciem świadczącym o rozwoju Gręzówki było utworzenie parafii rzymsko-katolickiej. Oficjalnie parafia pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej powstała dn. 1 listopada 1938 r. zarządzeniem biskupa siedleckiego Henryka Przeździeckiego. Proboszczem parafii został ks. Ignacy Sopyło. W październiku 19 38 r. wyświęcono mieszcząca się tymczasowo w remizie strażackiej kaplicę. Wraz z powstaniem parafii działalność rozpoczęły: chór parafialny, gazetka, biblioteka oraz kiosk. W niespełna dwa lata po erygowaniu parafii całkowicie urządzono wnętrze kościoła oraz zakończono jego grodzenie. Rozpoczęto budowę plebani. Na cmentarzu parafialnym w Gręzówce znajduje się pomnik poświęcony głównie żołnierzom walczącym we wrześniu 1939r. Za pomnikiem znajduje się 99 kwater poległych w większości w bitwie pod Różą. Wśród spoczywających tutaj jest również ciało podh. Leszka Kożana- drużynowego III drużyny harcerskiej im. ks. St. Brzóski. Podchorąży zginął w walkach pod Gręzówką w 1939 r.

   

     

   

      Największa tragedia okresu okupacji we wsi miała miejsce dn. 27 grudnia 1942 r. Okupant skazał na śmierć ok. 44 osób. Wyczytanych z listy przewieziono na miejscowy cmentarz i rozstrzelano. Zginęły wówczas całe rodziny np. rodzina Nejnów (Zofia Nejno i jej pięcioro dzieci), Aleksander i Stanisław Zadrożny oraz Danusia Wilkuszówna mająca trzy lata. Z osób skazanych na rozstrzelanie ocalało 4-letnie dziecko - Józio Zdrożny. W latach okupacji hitlerowskiej działał aktywnie konspiracyjny ruch niepodległościowy. W południowej części Jaty znajdowała się baza partyzancka Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych. Stacjonowała tam także partyzantka radziecka. W pamięci okolicznej ludności zapisał się dowódca Kedywu ppor. Wacław Rejmak ps. „Ostoja”. Na początku 1944 r. jego oddział został przekształcony w oddział leśny, który podejmował liczne akcje zbrojne na terenie powiatu łukowskiego.

   

                             

   

      Do tragicznej w skutkach akcji partyzanckiej doszło dn. 20 lipca 1944 r. między Gręzówką a gajówką Kryńszczak. Celem akcji miało być wzięcie do niewoli dowódcy dywizji Waffen SS „Grossdeutschland” gen. von Mannteuffla. O dramatycznych wydarzeniach dn. 20 lipca 1944r. świadczą dwa pomniki znajdujące się na trasie Łuków - Siedlce. W okresie okupacji na terenie Gręzówki prowadzone było tajne nauczanie. Na uwagę zasługuje osoba Juliana Jurzyka, kierownika szkoły powszechnej w tej wsi. Ukrył on przed okupantem wszystkie pomoce naukowe i książki ze szkolnej biblioteki. W 1943r.  został aresztowany przez gestapo. W lipcu 1943r. aresztowano również miejscowego proboszcza ks. Ignacego Sopyło. Dwa lata później nowym proboszczem został jego brat - ks. Wiktor Sopyło, który przez pięć i pół roku przebywał w obozie koncentracyjnym w Dachau.

   

  

   

      W okresie powojennym we wsi znajdował się murowany budynek Urzędu Gminy. Oprócz tego była szkoła, tymczasowy kościół, plebania, młyn motorowy, Spółdzielnia Spożywców i dwa sklepy. We wsi mieściła się Gromadzka Rada Narodowa. W 1948 r. powstała Gminna Spółdzielnia „SCh”. Jej długoletnim prezesem był Stanisław Durka. W październiku 1949r. została zarejestrowana Publiczna Biblioteka Gminna w Gręzówce. Od 1949 r. we wsi istniała poczta, uruchomiona jako agencja pocztowa. Rok 1961 to początek działalności Ośrodka Zdrowia. Jego długoletnim pracownikiem był Wacław Serwin. Od 1961r. działa  Koło Gospodyń Wiejskich. Dwa lata potem rozpoczęto budowę Domu Ludowego. W latach 60-tych we wsi uruchomiono przystanek PKS. W latach 50-tych ks. W. Sopyło rozpoczął starania o zezwolenie na budowę murowanego kościoła w Gręzówce. W 1974r. odbyła się uroczystość poświęcenia tego kościoła.

  

   

      W sierpniu 1983r. po ciężkiej chorobie zmarł ks. Wiktor Sopyło. Nowym proboszczem został ks. Adam Turemka. Schyłek lat 80-tych i lata 90-te, to czas przemian politycznych i gospodarczo-społecznych. W tym czasie zaczęły powstawać w Gręzówce liczne podmioty gospodarcze. We wspomnianym okresie życie mieszkańców wsi koncentrowało się wokół budowy nowej szkoły. Budowę placówki rozpoczęto w marcu 1990r. Oficjalna uroczystość otwarcia nowego budynku szkolnego odbyła się dn. 4 czerwca 1993r.

   

                  

   

      W roku następnym do użytku oddano świetlicę i kuchnię a następnie salę gimnastyczną. Szkoła wyposażona jest w pracownię komputerową z Internetem. Wprowadzono naukę j. angielskiego. Istnienie nowoczesnej szkoły było możliwe dzięki zaangażowaniu Janusza Kozioła - dyrektora szkoły w Gręzówce i miejscowego proboszcza ks. A. Turemki. Od dn. 1 stycznia 1999 r. funkcję dyrektora Zespołu Szkół w Gręzówce powierzono Leokadii Kozioł. W 1992 r. rozpoczęto budowę wodociągu, wybudowano drogę o nawierzchni bitumicznej w Gręzówce Nowej. W 1994r. wyremontowano przedszkole, które od 1986 r. mieściło się w budynku dawnego Urzędu Gminy. Rok 1998 to budowa sieci gazowej z przyłączami, budowa oczyszczalni ścieków przy szkole oraz pokrycie nawierzchnią asfaltową brukowanej drogi w Gręzówce Starej. Stosownie do polecenia Kurii Diecezjalnej w Siedlcach dn. 28 sierpnia 1993 r. probostwo w Gręzówce zostało przekazane ks. Feliksowi Rokicie. Skutkiem jego starań przyłączone zostały do parafii m.in. Klimki oraz Ławki-Szkółka. Po wieloletniej posłudze kapłańskiej ks. Feliks Rokita zmarł dn. 8 listopada 2004 r. Funkcję proboszcza od dn. 20 sierpnia 2004r. pełnił ks. Józef Sobotka. Z każdym rokiem Gręzówka nabiera coraz bardziej miejskiego charakteru. We wsi znajduje się gazociąg, do każdego gospodarstwa doprowadzono wodę z własnej hydroforni, wybudowano nowoczesną szkołę. Przez wieś biegnie asfaltowa droga. Gręzówka posiada własną parafię, przedszkole, Ośrodek Zdrowia, Bibliotekę Publiczną, Ochotniczą Straż Pożarną. Do dnia obecnego działa Koło Gospodyń Wiejskich.  Zachwycające krajobrazy, czyste powietrze, echa wydarzeń minionych lat, rzadkie gatunki roślin i zwierząt - wszystko to można spotkać w  Gręzówce i jej okolicach. Ilość ludności  zamieszkujących Gręzówkę -   599 (dane na rok 2005).

   

  ---

  MIEJSCA, KTÓRE WARTO ZOBACZYĆ

   

              

   

          

   

   

           

   

     

   

                 

   

   

• • Jata – to kraina pachnącej żywicą jodły. Miejsce, nad którym krąży orlik krzykliwy, a jego głos brzmi donośnie w zimnym powietrzu. Miejsce, gdzie nawet czas nie zatarł śladów bohaterskiej walki z najeźdźcami......

  • Rezerwat Jata leży w województwie lubelskim, powiecie łukowskim, gminie Łuków, w terytorialnym zasięgu Nadleśnictwa Łuków, które nim zarządza. Pod względem długości istnienia ustępuje tylko Białowieskiemu Parkowi Narodowemu. Utworzony 21.03.1933 roku z inicjatywy prof. W. Szafera - wybitnego polskiego przyrodnika. Miał wówczas powierzchnię 335 ha i status rezerwatu częściowego. Powodem powołania rezerwatu była ochrona najdalej wysuniętego na północ naturalnego, wyspowego stanowiska jodły (Abies alba), która znalazła tu znakomite warunki rozwoju oraz niezwykle korzystny dla siebie mikroklimat. Na chwilę obecną ma powierzchnię 1117 ha, z czego 337 ha jest objęte ochroną ścisłą. Jata jest obecnie jednym z 83 rezerwatów na terenie woj. lubelskiego (i jednym z 6 rezerwatów ścisłych na wymienionym terenie). Jest wyjątkowym miejscem - to najstarszy i największy rezerwat w województwie lubelskim.
    

• • 

Przyroda 

• • Przyroda

  •  

    

    Największą osobliwość stanowią wspaniałe bory jodłowe z udziałem świerka i sosny. Drzewostan buduje 14 gatunków drzew (jodła, sosna, świerk, grab, jawor, dąb, olcha, brzoza, lipa i inne) w wieku 120-180 lat, ale zdarzają się okazy drzew w wieku ok. 250 lat. Najbardziej znana turystom i mieszkańcom okolic jodła, tzw. Królowa Jodeł o wysokości 36 m i średnicy 95 cm; uschła w roku 2008 w wieku ok. 200 lat. Oznacza to, że szumiała w tym prastarym lesie już wtedy, kiedy Polska znajdowała się pod zaborami. Sam las ma charakter naturalny - najnowsze badania stwierdzają obecność pyłków jodły na tym terenie już 5 tys. lat temu.

• • Flora

  • 

    Zbiorowiska roślinne mają dużą zmienność i tworzą ciekawą mozaikę - od borów poprzez grądy, olsy, lęgi aż po torfowiska i bagna. Bardzo bogata jest flora rezerwatu. Znajdziemy tu widłaki, storczyki, sasanki, wawrzynek wilcze łyko, lilię złotogłów, narecznice, żywiec, marzankę wonną.

• • Drzewa

  • 

    Drzewa pokrywają około 35% powierzchni lądów na Ziemi. Są twórcami biomasy. Stabilizują temperaturę oraz regulują obieg azotu i tlenu w powietrzu. Dostarczają także drewna – surowca najczęściej używanego przez człowieka. Te długowieczne i wyjątkowo mocne rośliny, oprócz drewna dają człowiekowi cień, natleniają powietrze oraz tłumią hałas. Nie zawsze uświadamiamy sobie, jak wspaniałymi istotami żywymi są drzewa i ile im zawdzięczamy.

• • Owoce leśne

  • 

    Będąc w lesie najchętniej zbieramy wszystkim znane jagody, poziomki, jeżyny czy maliny. Darów lasu jest dużo więcej np. owoce jarzębiny, bzu czarnego czy dzikiej róży. Na surowo mają cierpki lub gorzkawy smak. Warto je jednak poznać, bo dopowiednio przyrządzone są nie tylko pyszne, ale i brdzo zdrowe.

• • Grzyby

  • 

    Grzyby nie tylko ozdabiają las. Są przede wszystkim składnikiem naturalnych ekosystemów. Nawet te niejadalne  pełnią bardzo ważną i niezastąpioną  rolę w przyrodzie. Kluczową rolę w życiu lasu odgrywają grzyby żyjące w symbiozie z korzeniami drzew. Podziemne strzępki grzybni przyrastają do najmniejszych korzonków drzewa, dostarczając roślinie związki mineralne oraz wodę. W zamian otrzymują wytworzone przez roślinę w wyniku fotosyntezy związki organiczne. Zjawisko to nosi nazwę mikoryzy. Obaj partnerzy czerpią z tego korzyści.

• • Gady i płazy

  • 

    Gady i płazy są chgronione. Zarówno pospolite żaby, jadowite żmije, jak i niepozorne jaszczurki uwielbiają czyste tereny. Najrzadszym przedstawiecielem gadów w Polsce jest żółw błotny.